www.Aktywna Demokracja.fora.pl

Marzena Kacalińska

Powrót do mandatu imperatywnego wydaje się być koniecznością , aby demokracja bezpośrednia mogła swobodnie funkcjonować a przez to aby społeczeństwo mogło kontrolować pracę swoich reprezentantów. Mandat imperatywny cechuje się tym, że:
1. Przedstawiciel jest reprezentantem swojego okręgu wyborczego.
2. Przedstawiciel jest zobowiązany do uwzględnienia opinii własnego elektoratu.
3. Może być odwoływany przed upływem kadencji w określonych przypadkach na wniosek określonej liczby wyborców z jego okręgu wyborczego poprzez referendum.

Mandat imperatywny jest przeciwstawieniem się realizacji interesów partii w parlamencie poprzez wolny mandat. Dyscyplina partyjna wpływa na ograniczenie swobody parlamentarnej, przez co posłowie zamiast reprezentować cały Naród reprezentuje punkt widzenia partii politycznej. Z drugiej strony, poseł z np. Ustrzyk Dolnych, który doskonale zna problematykę okręgu południowo-wschodniej Polski, posiadający wolny mandat jak może znać się na problematyce i potrzebach Pomorza Zachodniego? Jak może dobrze może być związany kandydat np. z Katowic, przywieziony w teczce z Warszawy?

Z historii wiemy, że wolny mandat przyjęto w Konstytucji 3 Maja a później potwierdzoną tą zasadę w Konstytucji marcowej z 1921 roku. Natomiast w konstytucji kwietniowej z 1935 roku nie zawarto uregulowań co do rodzaju obowiązującego mandatu poselskiego. Mała Konstytucja z 1947 roku nie sformułowała zasady mandatu wolnego jak i nie zabraniała stosowania mandatu imperatywnego. Konstytucja PRL z 1952 roku wprowadziła zasadę mandatu imperatywnego, określonego w art. 2 ust 2 – „ Przedstawiciele leudu w Sejmie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej i rad narodowych są odpowiedzialni przed swoimi wyborcami i mogą być przez nich odwoływani”. Niestety zapis ten był martwy bowiem do czasu uchwalenia Ordynacji wyborczej w latach 1985 roku nie było mechanizmu odwoływania przedstawicieli. Można przyjąć, że w latach 1952-1958 występował mandat imperatywny ale tzw. „niezupełny” , ponieważ mimo prawa do odwoływania posła była ta czynność niemożliwa do wykonania. Ponadto Konstytucja z 1952 roku, w art. 101 zastrzegała, iż poseł powinien rozliczać się ze swojej działalności poselskiej oraz organu do którego został wybrany przed swoimi wyborcami, natomiast ustawa o obowiązkach i prawach posłów i senatorów z 1985 roku w art. 1, stanowiła iż posłowie są przedstawicielami wyborców i wykonują swój mandat zgodnie z ich wolą, kierując się dobrem Narodu. Dopiero Mała Konstytucja z 1992 roku wprowadziła zasady wolnego mandatu, a ostateczny zapis Konstytucji III Rzeczpospolitej Polskiej, z całkowitym wyeliminowaniem społeczeństwa od spraw państwa została podpisana w 1997 roku przez lewicowego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego.

Jaki z powyższego wniosek? Nasuwa się sam – wolny mandat jest instrumentem zamykającym możliwość społeczeństwu na współrządzenie swoim państwem. Wolny mandat jest narzędziem elit politycznych do zawłaszczania sobie państwa i ucieczki przed kontrola społeczną ich działań. Stało się ono narzędziem do unikania odpowiedzialności od wszystkich błędnych i wrogich czynów wobec państwa i społeczeństwa. Dlatego w moim przekonaniu jednym z fundamentalnych atrybutów wolnego społeczeństwa jest przywołanie do funkcjonowania mandatu imperatywnego, bowiem suma mandatów imperatywnych dopiero stanowi wolę i interes całego Narodu. A realizacja tego interesu odbywa się w Sejmie. Tak więc mandat wolny jest suma mandatów imperatywnych i znajduje się w Sejmie RP.